Instalacja fotowoltaiczna, niezależnie od tego, czy znajduje się na dachu, gruncie posesji prywatnej, czy firmowej, pozwala na efektywne zasilanie urządzeń w budynku. Nadwyżki wyprodukowanej energii, które nie są wykorzystywane na bieżąco, trafiają do sieci energetycznej, jeśli instalacje nie są wzbogacone o magazyny energii. Aby monitorować, ile energii jest zużywane na miejscu, a ile oddawane do sieci, stosuje się licznik dwukierunkowy. Urządzenie to rejestruje zarówno ilość energii pobranej z sieci, jak i oddanej, co pozwala na precyzyjne rozliczenie się z przedsiębiorstwem energetycznym. Co to jest i jak działa licznik prądu dwukierunkowy? Jak odczytać licznik dwukierunkowy?
Przeczytaj także:
- kWp, kWh i kW w fotowoltaice – czym się różnią?
- Ubezpieczenie fotowoltaiki – co obejmuje i czy się opłaca?
- Co oznacza degradacja PID w panelach fotowoltaicznych?
Co to jest i jak działa licznik dwukierunkowy?
Dwukierunkowy licznik energii stanowi nieodzowny element instalacji fotowoltaicznej, która przekształca energię słoneczną w elektryczną, ponieważ umożliwiając zasilanie urządzeń w domu lub firmie. Jego podstawową funkcją jest pomiar energii elektrycznej w dwóch kierunkach – zarówno tej pobranej z sieci, jak i oddanej do niej przez panele fotowoltaiczne dla domu lub firmy. Dzięki temu licznik umożliwia dokładne rozliczenia z dostawcą energii na zasadach określonych w przepisach dotyczących odnawialnych źródeł energii.
Zastosowanie takiego urządzenia jest obowiązkowe dla prosumentów, czyli osób lub podmiotów produkujących energię elektryczną z instalacji OZE na własne potrzeby. Dwukierunkowy licznik rejestruje ilość energii wprowadzanej do sieci i zużywanej na miejscu. Nowoczesne liczniki coraz częściej mają funkcję inteligentnych systemów pomiarowych. Oprócz bieżącego pomiaru zużycia energii, mogą one przesyłać dane zdalnie do dostawcy energii, eliminując tym samym konieczność ręcznego odczytywania wartości. Takie rozwiązania ułatwiają rozliczenia i zapewniają większą wygodę użytkownikom zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w przedsiębiorstwach.
Instalacja fotowoltaiczna a licznik dwukierunkowy – czy jest niezbędny?
Instalacja fotowoltaiczna nie może działać bez zamontowanego licznika dwukierunkowego, ponieważ wynika to z obowiązujących przepisów prawa. Licznik jest konieczny do prawidłowego rozliczania energii pobranej z sieci oraz oddanej do niej przez system fotowoltaiczny. Montaż urządzenia należy do obowiązków zakładu energetycznego. W przypadku braku licznika dwukierunkowego, wyprodukowana przez instalację energia, która trafia do sieci, byłaby rejestrowana przez licznik jednokierunkowy jako energia pobrana. Taki błąd w pomiarze powodowałby wzrost rachunków za energię, zamiast przynieść oszczędności z wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Jeśli instalacja wymaga wymiany licznika na dwukierunkowy, należy zgłosić to operatorowi sieci. Procedura ta nie generuje dodatkowych kosztów dla użytkownika. Wystarczy przesłać odpowiedni wniosek z wymaganymi dokumentami do lokalnego zakładu energetycznego. Zgodnie z ustawą o odnawialnych źródłach energii, operator systemu dystrybucyjnego musi zostać poinformowany o planowanym przyłączeniu mikroinstalacji co najmniej 30 dni przed datą przyłączenia. Dzięki temu możliwe jest prawidłowe przygotowanie systemu do współpracy z nową instalacją.
Jakie kody stosuje się w licznikach prądu dwukierunkowych do fotowoltaiki?
Oznaczenia na liczniku dwukierunkowym opierają się na systemie kodów OBIS, które umożliwiają odczyt i interpretację danych o zużyciu oraz oddawaniu energii elektrycznej. Informacje na liczniku prezentowane są w następujący sposób:
- Kod 0.0.3 wskazuje nazwę licznika.
- Kod 0.1.0 odnosi się do liczby okresów rozliczeniowych.
- Kod 0.1.2 oznacza datę i czas bieżącego okresu rozliczeniowego.
- Kod 1.8.0 lub 1.8.0.0 przedstawia całkowite zużycie energii elektrycznej wyrażone w kWh, co odnosi się do ilości pobranej energii z sieci. W przypadku taryf wielostrefowych istnieją dodatkowe oznaczenia:
- Kod 1.8.1 oznacza zużycie energii w pierwszej strefie,
- Kod 1.8.2 dotyczy zużycia w drugiej strefie,
- Kod 1.8.3 odnosi się do zużycia w trzeciej strefie (jeśli taryfa ją uwzględnia).
- Kod 2.8.0 lub 2.8.0.0 informuje o całkowitej ilości energii elektrycznej oddanej do sieci od momentu instalacji licznika. W przypadku taryf wielostrefowych stosowane są dodatkowe oznaczenia:
- Kod 2.8.1 oznacza ilość energii oddanej w strefie pierwszej,
- Kod 2.8.2 dotyczy energii oddanej w strefie drugiej,
- Kod 2.8.3 odnosi się do energii oddanej w trzeciej strefie.
- Kod 0.2.2 identyfikuje aktualnie aktywną taryfę lub kod taryfy używany przez operatora.
- Kod 0.9.1 wskazuje aktualny czas zapisany na liczniku.
- Kod 0.9.2 przedstawia bieżącą datę.
Dzięki takiemu systemowi kodów można precyzyjnie monitorować pobór oraz oddawanie energii, co jest szczególnie istotne w przypadku użytkowników instalacji fotowoltaicznych rozliczających się z zakładem energetycznym.
Jak odczytać licznik dwukierunkowy?
Dla osób niemających doświadczenia z licznikami dwukierunkowymi odczyt danych może wydawać się skomplikowany, jednak znajomość kodów OBIS znacząco to ułatwia. Różne modele liczników mogą mieć odmienne interfejsy, ale stosowane kody pozostają takie same. Przyciski na obudowie pozwalają przełączać się między różnymi wskazaniami. Licznik dwukierunkowy zlicza całkowitą ilość energii pobranej z sieci oraz oddanej do niej od momentu instalacji. Aby poznać aktualne zużycie lub ilość oddanej energii, należy porównać bieżące wartości z tymi zapisanymi w poprzednim okresie, na przykład miesiąc lub rok wcześniej.
Dla użytkowników korzystających z taryf takich jak G11, C11 czy C21, szczególnie istotne są dwa wskazania. Kod OBIS 1.8.0 informuje o całkowitym zużyciu energii elektrycznej, natomiast kod OBIS 2.8.0 wskazuje ilość energii, która została przesłana do sieci. Dzięki tym wartościom możliwe jest precyzyjne rozliczenie zużycia i oddawania energii w ramach systemu fotowoltaicznego.
Czy licznik dwukierunkowy prądu może pokazywać błędny odczyt?
Rozbieżności między odczytami z falownika a licznika dwukierunkowego są często obserwowane przez użytkowników instalacji fotowoltaicznych. Licznik dwukierunkowy rejestruje wyłącznie energię oddawaną do sieci oraz pobieraną z niej. Natomiast falownik wskazuje całkowitą ilość wyprodukowanej energii przez panele fotowoltaiczne. Autokonsumpcja, czyli energia zużywana na bieżąco w gospodarstwie domowym, nie jest uwzględniana w odczytach licznika. Jeżeli odczyt z licznika dwukierunkowego jest o 30 procent mniejszy od wartości wskazywanej przez falownik, oznacza to, że 30 procent wyprodukowanej energii jest konsumowane na bieżąco w domu. Taka sytuacja jest naturalna i świadczy o efektywnym wykorzystaniu energii.
Kiedy różnica ta wzrasta do około 50 procent, warto przeanalizować sytuację. Może to wynikać z celowego zaprojektowania instalacji w celu zwiększenia autokonsumpcji, np. w przypadku posiadania urządzeń o dużym zapotrzebowaniu na energię, takich jak pompy ciepła. W takich przypadkach większe różnice są normalne.
Natomiast jeśli instalacja nie została zaprojektowana pod kątem zwiększonej autokonsumpcji, a różnice w odczytach są znaczne, mogą wynikać z błędów technicznych. Możliwe przyczyny to niewłaściwe podłączenie faz w liczniku przez elektryków lub błędna konfiguracja falownika. W takiej sytuacji konieczne jest sprawdzenie systemu przez specjalistę, aby upewnić się, że wszystko działa prawidłowo.