Zbliżają się zmiany, które znacząco wpłyną na rynek pomp ciepła, w tym także w Polsce. Wprowadzane przez Unię Europejską przepisy przewidują nowe ograniczenia, które obejmą między innymi popularne urządzenia typu split. Już w 2027 roku zacznie obowiązywać pierwszy istotny zakaz dotyczący stosowania tego rodzaju rozwiązań.
Zakaz sprzedaży i montażu pomp ciepła. Nowe Unijne prawo wdrożone
Od 2027 roku wejdą w życie unijne przepisy ograniczające stosowanie pomp ciepła typu split, co oznacza stopniowe wycofywanie ich z rynku. Nowe regulacje obejmą wyłącznie urządzenia wprowadzane do obrotu, natomiast te już zainstalowane nadal będą mogły być używane.
W dalszej perspektywie, do 2035 roku, wszystkie pompy ciepła mają korzystać wyłącznie z naturalnych czynników chłodniczych, takich jak propan oznaczany symbolem R290. Zmiany dotkną również klimatyzatorów, które również będą musiały zostać dostosowane do bardziej przyjaznych środowisku technologii, choć w ich przypadku odpowiednie alternatywy wciąż są ograniczone.
Czynnik chłodniczy, odpowiedzialny za transport energii cieplnej w układzie grzewczym lub chłodniczym, pełni istotną funkcję w działaniu całego systemu. W trakcie pracy zmienia stan skupienia, umożliwiając skuteczne przekazywanie ciepła z otoczenia do wnętrza budynku. Wybór konkretnego czynnika wpływa nie tylko na wydajność, lecz także na sposób projektowania i serwisowania instalacji.
To właśnie charakterystyka dotychczas stosowanych czynników chłodniczych i ich wpływ na środowisko doprowadziła do opracowania przepisów zawartych w unijnym rozporządzeniu dotyczącym substancji z grupy F-gazów, które przewiduje harmonogram stopniowego odchodzenia od tradycyjnych rozwiązań.
Koniec pomp ciepła typu split z czynnikiem R32
Większość obecnie stosowanych pomp ciepła typu split wykorzystuje czynnik chłodniczy R32, który znajduje również zastosowanie w wielu klimatyzatorach opartych na podobnej technologii. Substancja ta należy do grupy F-gazów, czyli gazów fluorowanych, które mają wysoki wpływ na emisję gazów cieplarnianych. Zgodnie z unijnymi przepisami od 2027 roku stosowanie R32 w pompach typu split o mocy poniżej 12 kW oraz w urządzeniach monoblokowych poniżej 50 kW nie będzie już dopuszczone.
W przypadku pomp monoblok zmiana nie będzie dużym wyzwaniem, ponieważ wiele modeli już teraz działa na propanie (R290), uznawanym za znacznie bardziej przyjazny dla środowiska. Dla urządzeń typu split nadchodzące regulacje oznaczają konieczność istotnych zmian technologicznych. Wprowadzenie alternatywnych czynników syntetycznych jest w toku, jednak ich efektywność nie dorównuje naturalnym rozwiązaniom takim jak propan.
W kontekście wpływu na klimat istotne znaczenie ma wskaźnik GWP, który określa, w jakim stopniu dana substancja przyczynia się do efektu cieplarnianego w porównaniu do dwutlenku węgla. Czynnik R32 osiąga wartość GWP równą 675, podczas gdy R290 wykazuje wartość zaledwie 3, co czyni go znacznie bardziej przyjaznym dla środowiska.
Nie tylko pompy ciepła. Zakaz dotknie także klimatyzatorów
W 2029 roku unijne regulacje obejmą kolejne urządzenia – tym razem będą to pompy ciepła typu split o mocy przekraczającej 12 kW oraz systemy klimatyzacyjne do 12 kW. Dla pomp ciepła nadal dopuszczone będą czynniki chłodnicze o wartości GWP nieprzekraczającej 750, co umożliwi dalsze korzystanie z takich substancji jak R32 czy R454C. Inaczej będzie w przypadku klimatyzacji, gdzie wprowadzony zostanie znacznie niższy limit GWP – wynoszący 150.
Z uwagi na to, że większość dostępnych klimatyzatorów to urządzenia typu split pracujące na czynniku R32, nowy próg wymusi istotne zmiany technologiczne i przyczyni się do wdrożenia nowych rozwiązań opartych na bardziej przyjaznych środowisku substancjach.
W 2032 roku ograniczenia obejmą również pompy monoblok o mocy do 12 kW, a trzy lata później – od 2035 roku – nastąpi całkowite wycofanie fluorowanych czynników chłodniczych, takich jak R32 i R454C, również w odniesieniu do urządzeń split. Od tego momentu nowe instalacje będą musiały wykorzystywać naturalne czynniki chłodnicze, takie jak propan R290.
Co z posiadaczami pomp ciepła typu split?
Obowiązujące zmiany nie wymagają od użytkowników obecnie działających pomp ciepła typu split natychmiastowej wymiany sprzętu. Nowe regulacje odnoszą się wyłącznie do urządzeń wprowadzanych do sprzedaży i montowanych po określonych datach.
Pompy, które zostały już zainstalowane, mogą nadal być eksploatowane na dotychczasowych zasadach. Możliwe będzie również ich serwisowanie oraz uzupełnianie czynnika chłodniczego przez dłuższy czas, bez konieczności wymiany całego systemu.
