Rosnące zapotrzebowanie na energię odnawialną sprawia, że Polska musi zmierzyć się z pojawiającymi się ograniczeniami, które powodują, że znacznie utrudnione staje się podłączanie kolejnych zielonych projektów do krajowej sieci energetycznej. Nowelizacja ustawy o OZE z 28 lipca 2023 roku, którą wdrożono 7 września i została ona podpisana przez Prezydenta RP, obejmuje tak zwany cable pooling. Jest to rozwiązanie, które ma na celu przynieść wsparcie i pomóc w transformacji energetycznej kraju. A w jaki sposób?
Przeczytaj także:
Czym jest cable pooling?
Cable pooling, pojęcie pochodzące z języka angielskiego, odnosi się do sytuacji, w której jedno przyłącze energetyczne jest współdzielone przez różne odnawialne źródła energii. Źródła te charakteryzują się różnym profilem wytwarzania energii i specyfiką pracy. W praktyce cable pooling umożliwia tworzenie hybrydowej instalacji OZE, składającej się z kilku uzupełniających się źródeł wytwórczych.
W polskich warunkach cable pooling znajduje zastosowanie szczególnie w połączeniu instalacji fotowoltaicznych i wiatrowych. Charakterystyczne dla tych dwóch źródeł energii jest to, że rzadko kiedy pracują one z maksymalną mocą nominalną jednocześnie. Ich efektywność zależy bowiem od zmieniających się warunków atmosferycznych, zarówno w skali doby, jak i w ciągu całego roku. Wykorzystanie cable pooling w przypadku połączenia instalacji fotowoltaicznej i wiatrowej pozwala na efektywniejsze wykorzystanie przyłącza, ponieważ różne warunki atmosferyczne sprzyjają pracy jednego lub drugiego źródła energii. Dzięki temu hybrydowa instalacja może zapewniać stabilniejsze i efektywniejsze wykorzystanie OZE.
Jakie korzyści niesie ze sobą cable pooling?
Cable pooling okazał się skutecznym rozwiązaniem w kilku europejskich krajach, takich jak Holandia, Dania czy Hiszpania, gdzie również zmagano się z ograniczoną przepustowością sieci elektroenergetycznej. Głównym celem tego projektu jest maksymalne wykorzystanie potencjału punktu przyłączeniowego, co pozwala na efektywniejsze zagospodarowanie istniejącej infrastruktury sieciowej. Dzięki temu możliwe jest zwiększenie zainstalowanej mocy OZE bez konieczności ponoszenia dodatkowych inwestycji na rozbudowę zdolności przyłączeniowych sieci.
Współdzielenie infrastruktury przesyłowej przynosi korzyści dla różnych podmiotów. Inwestorzy zyskują możliwość szybszego i bardziej efektywnego przyłączania swoich instalacji do sieci, co przekłada się na obniżenie kosztów inwestycyjnych. Z kolei operatorzy systemów energetycznych mogą zapewnić stabilne dostawy energii, efektywnie wykorzystując jej różne źródła w ramach jednego przyłącza. Cable pooling umożliwia więc lepsze wykorzystanie potencjału OZE przy jednoczesnym minimalizowaniu potrzeby rozbudowy infrastruktury.
Dlaczego w Polsce potrzebny jest cable pooling?
Rozwój odnawialnych źródeł energii w Polsce napotyka na wiele różnych przeszkód, które spowalniają transformację energetyczną kraju. Wśród tych barier znajduje się stan infrastruktury sieciowej oraz malejąca dostępność mocy przyłączeniowych. W rezultacie coraz trudniej jest zainteresowanym podmiotom uzyskać zgodę na podłączenie nowych źródeł energii, co skutkuje rosnącą liczbą odmów przyznania warunków przyłączenia.
Dane statystyczne świadczą o nasilającym się problemie. W roku 2019 operatorzy systemów dystrybucyjnych (OSD) wydali 476 odmownych decyzji dotyczących przyłączeń o łącznej mocy 5,7 GW, natomiast w roku 2022 liczba ta wzrosła do 7 023 odmowy dla mocy 51,05 GW. W ciągu lat 2019-2022 zanotowano rekordową liczbę odmów, przekraczającą łączną moc 77 GW.
Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest malejąca dostępność mocy przyłączeniowych. Operatorzy sieci informują, że ich plany przyłączeniowe na rok 2025 zmniejszyły się w ciągu tylko 12 miesięcy z 7 GW do 4,2 GW, co wskazuje na spadek przepustowości krajowej sieci energetycznej i powstającą blokadę rozwoju sektora OZE. W związku z tym, rozwiązania mające na celu usprawnienie procesu przyłączania instalacji do sieci, są niezbędne, aby transformacja energetyczna Polski mogła postępować bez dalszych przeszkód.
Nowelizacja ustawy o OZE a cable pooling
Dotychczasowe przepisy w Polsce wymagały tego, aby podmioty budujące instalacje odnawialnych źródeł energii uzyskały zezwolenie na przyłączenie do sieci o mocy odpowiadającej mocy nominalnej zainstalowanych źródeł. System ten jednak nie był efektywny, ponieważ instalacje OZE rzadko działają z pełnym potencjałem, co skutkowało niewykorzystaniem znacznej części mocy przyłączeniowej.
Nowelizacja ustawy o OZE wprowadza w Polsce możliwość wykorzystania cable pooling, czyli tworzenia instalacji hybrydowych. W ramach nowych przepisów, wytwórcy energii będą mogli zawierać porozumienia dotyczące odpowiedzialności za ubieganie się o warunki przyłączeniowe. W przypadku instalacji hybrydowych, składających się z wielu źródeł energii, operator sieci będzie zawierał jedną umowę przyłączeniową. Jeżeli moc elektrowni współdzielących przyłącze przekroczy dopuszczalne granice, operator sieci będzie uprawniony do nałożenia dodatkowych opłat.
Związek Pracodawców Polski (ZPP) podkreśla, że wprowadzenie cable pooling znacznie przyspieszy rozwój technologii wykorzystujących energię słoneczną i wiatrową w Polsce. Dzięki temu rozwiązaniu możliwe będzie wybudowanie co najmniej 5 GW mocy produkcyjnych bez potrzeby oczekiwania na zezwolenia przyłączeniowe. To stanowi istotny krok w kierunku efektywniejszego wykorzystania potencjału OZE i przyspieszenia transformacji energetycznej kraju.
