Podczas remontu, konserwacji lub odrestaurowywania obiektów zabytkowych często celem jest poprawa ich wydajności energetycznej, szczególnie gdy są one zamieszkałe. Jednak wprowadzane zmiany nie zawsze są przeprowadzane w sposób odpowiadający wymogom ochrony zabytków, czego przykładem może być stosowanie styropianu na elewacji, co jest praktyką nieodpowiednią dla budynków zabytkowych. Właściciele zabytkowych domów i kamienic stają przed wyzwaniem jakim niewątpliwie jest poprawa efektywności energetycznej przy jednoczesnym zachowaniu wartości historycznej obiektu.
Jeśli chodzi o instalację paneli fotowoltaicznych na zabytkach, sprawa nie jest jednoznaczna i wymaga indywidualnego podejścia. Możliwości montażu takiej instalacji mogą być ograniczone ze względu na konieczność zachowania historycznego charakteru obiektu budowlanego, jego architektury oraz materiałów, z których został zbudowany. Mimo to montaż fotowoltaiki na zabytkach jest możliwy, ale pod warunkiem, że zostaną spełnione określone warunki i uzyskane odpowiednie zgody konserwatorskie. Daje to więc nadzieję na połączenie nowoczesnych technologii z ochroną dziedzictwa kulturowego.
Przeczytaj także:
Montaż instalacji fotowoltaicznej na zabytkach – od czego zależy?
Możliwość montażu instalacji fotowoltaicznej na obiekcie zabytkowym zależy od decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dla obiektów wpisanych do Ewidencji Zabytków większość prac konserwacyjnych, remontowych czy modernizacyjnych wymaga uzyskania stosownego pozwolenia. Dotyczy to również instalacji fotowoltaicznych, zarówno tych montowanych na dachu, jak i umieszczonych oddzielnie na gruncie.
Aby panele fotowoltaiczne mogły być zainstalowane na zabytku, nie mogą one zakłócać percepcji bryły, elewacji czy detali architektonicznych obiektu. W praktyce oznacza to, że panele nie powinny być widoczne z poziomu gruntu lub w sposób znaczący wpływać na estetykę zabytku. W przypadkach, gdy panele PV są ukryte lub nie wyróżniają się nadmiernie, co zależy między innymi od charakterystyki dachu i użytego na nim pokrycia, istnieje szansa na uzyskanie zgody konserwatora na realizację prac instalatorskich.
Czy konserwator zabytków zawsze zgadza się na montaż paneli fotowoltaicznych?
Możliwość zainstalowania paneli fotowoltaicznych na obiektach zabytkowych wcale nie jest wykluczona i zależy od stanowiska konserwatora zabytków. Istnieją przypadki, w których zgoda na montaż takiej instalacji została udzielona, szczególnie w sytuacjach, gdy obiekt zabytkowy jest w posiadaniu prywatnym i nie pełni funkcji turystycznej, co może zwiększać szansę na pozytywne rozpatrzenie wniosku.
Wymagania konserwatora mogą dotyczyć dostosowania wizualnego instalacji do charakteru zabytku, co czasem wiąże się z koniecznością wyboru paneli w kolorach innych niż standardowa czerń. Na przykład moduły mogą być dopasowane kolorystycznie do ceramiki dachowej, co może wpłynąć na wyższe koszty inwestycji. Takie rozwiązanie ma na celu zachowanie estetyki zabytku przy jednoczesnym wykorzystaniu nowoczesnych technologii pozyskiwania energii.
Jakie obiekty zabytkowe mają zamontowane panele fotowoltaiczne?
W Polsce można wyróżnić przynajmniej kilka obiektów zabytkowych, na których zamontowano panele fotowoltaiczne:
Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii w Warszawie
Fabryka telewizorów w Gdańsku (budynek Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego)
Centrum Hewelianum w Gdańsku
Kamienica przy ul. Dobrzeckiej w Kaliszu (zgoda wydana tylko ze względu na to, że panele PV znajdują się od strony podwórka)
Budynek mieszkalny w Sopocie
Kamienica w Lęborku
Czy montaż fotowoltaiki na obiekcie zabytkowym jest ryzykowny?
Obiekty zabytkowe często wyróżniają się konstrukcjami oraz zastosowaniem materiałów, które mogą nie spełniać współczesnych standardów trwałości, jakości czy bezpieczeństwa. Z tego względu montaż instalacji fotowoltaicznej na takich obiektach wymaga przeprowadzenia dokładnych obliczeń oraz analizy potencjalnych ryzyk. Do aspektów, które należy rozważyć, należą:
ryzyko uszkodzenia struktury obiektu zabytkowego, gdyż instalacja fotowoltaiczna, wraz z panelami i stelażem to dodatkowe obciążenie, które musi zostać bezpiecznie utrzymane przez konstrukcję budynku,
ryzyko uszkodzeń wynikających z procesu montażu, które mogą wystąpić podczas prac instalacyjnych,
ryzyko zwiększenia zagrożenia pożarowego, które, choć jest niewielkie, to jednak stanowi istotny element ryzyka do uwzględnienia przy decyzji o montażu fotowoltaiki,
potencjalnie negatywny wpływ na cechy architektoniczno-estetyczne obiektu, ponieważ instalacje fotowoltaiczne mogą zmieniać jego wygląd zewnętrzny.
Rozważenie tych kwestii jest kluczowe w celu zagwarantowania, że modernizacja zabytku w kierunku poprawy efektywności energetycznej nie będzie prowadzić do degradacji jego wartości historycznej i architektonicznej.
Jakie dokumenty przygotować dla konserwatora zabytków?
Uzyskanie pozwolenia na instalację systemu fotowoltaicznego na zabytku od wojewódzkiego konserwatora zabytków inicjowane jest poprzez złożenie odpowiedniego wniosku. Osoba fizyczna lub prawna posiadająca tytuł prawny do nieruchomości, czasem z dodatkowym wymogiem uzyskania zgody właściciela, jest uprawniona do jego złożenia. Wniosek powinien zawierać:
szczegółowy opis lokalizacji planowanej inwestycji,
część projektu budowlanego z programem robót dotyczącym instalacji fotowoltaicznej,
dokument potwierdzający prawo do dysponowania nieruchomością,
dowód wniesienia wymaganej opłaty skarbowej.
Rozpatrzenie wniosku i wydanie decyzji przez wojewódzkiego konserwatora zabytków następuje zazwyczaj w terminie 30 dni od momentu jego złożenia.
Instalacja fotowoltaiki a budynek zabytkowy
Montaż systemów fotowoltaicznych na obiektach zabytkowych wymaga szczególnej ostrożności oraz użycia komponentów o wysokiej jakości, aby zminimalizować obciążenie konstrukcji i ryzyko pojawienia się defektów, które mogłyby pociągnąć za sobą konieczność przeprowadzania napraw. Gdy warunki na to pozwalają, warto rozważyć alternatywę w postaci instalacji na gruncie, która nie oddziałuje bezpośrednio na struktury zabytku, eliminując tym samym ryzyko jego uszkodzenia.
